Ochrona sygnalistów na ostatniej prostej ścieżki legislacyjnej

Sygnaliści narażają się często na poważne konsekwencje takie jak zwolnienie z pracy, ostracyzm społeczny, a nawet groźby i przemoc. Dlatego też ochrona sygnalistów jest niezwykle ważna, aby zapewnić im bezpieczeństwo oraz zachęcić innych do ujawniania nieprawidłowości bez obawy przed reperkusjami. Prawna ochrona sygnalistów ma na celu stworzenie bezpiecznego środowiska, w którym mogą oni działać na rzecz dobra publicznego, nie ryzykując swojego życia zawodowego i osobistego.

Znaczenie ochrony sygnalistów

Ochrona sygnalistów odgrywa kluczową rolę w zapewnianiu transparentności i uczciwości w organizacjach zarówno publicznych, jak i prywatnych. Sygnaliści są często pierwszą linią obrony przed nielegalnymi działaniami. Dzięki ich zgłoszeniom społeczeństwo zyskuje dostęp do informacji, które w przeciwnym razie mogłyby pozostać ukryte. Dzięki temu możliwe są szybkie działanie naprawcze i egzekwowanie odpowiedzialności.

Brak odpowiedniej ochrony sygnalistów może prowadzić do sytuacji, w której osoby zgłaszające nieprawidłowości są narażone na różnorodne formy represji, w tym zwolnienie z pracy, degradację zawodową czy ostracyzm społeczny. Przykłady takich przypadków pokazują, że bez systemu ochrony wiele potencjalnych nieprawidłowości może nigdy nie ujrzeć światła dziennego.

Wprowadzenie skutecznych mechanizmów ochrony sygnalistów jest niezbędne, aby zapewnić im bezpieczeństwo i zachęcić do ujawniania nieprawidłowości bez obawy przed negatywnymi konsekwencjami. Działania te mają na celu nie tylko ochronę jednostek, ale również poprawę funkcjonowania całych organizacji i zwiększenie zaufania społecznego do instytucji.

Historia legislacji dotyczącej ochrony sygnalistów

W ostatnich latach ochrona sygnalistów stała się jednym z priorytetów Unii Europejskiej. Kluczowym momentem w tym zakresie było przyjęcie w 2019 roku Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii, znanej również jako „Dyrektywa o ochronie sygnalistów”. Dyrektywa ta ma na celu zapewnienie wysokiego poziomu ochrony osobom zgłaszającym nieprawidłowości, które zagrażają interesowi publicznemu.

Dyrektywa zobowiązuje państwa członkowskie do wprowadzenia krajowych przepisów, które zapewnią ochronę sygnalistom przed represjami, jak również stworzenie bezpiecznych kanałów zgłaszania nieprawidłowości. Kraje członkowskie miały czas do 17 grudnia 2021 roku na implementację tych przepisów do krajowego porządku prawnego. Dyrektywa obejmuje szeroki zakres obszarów, w tym m.in. ochronę środowiska, zdrowie publiczne, ochronę konsumentów, a także ochronę danych osobowych.

Nowe przepisy przewidują m.in. obowiązek utworzenia kanałów zgłaszania nieprawidłowości, zapewnienie poufności tożsamości sygnalisty oraz zakaz wszelkich form represji wobec osób zgłaszających naruszenia. Dyrektywa nakłada również obowiązek informowania sygnalistów o podjętych działaniach w odpowiedzi na ich zgłoszenia oraz zapewnia dostęp do środków prawnych i wsparcia w przypadku doznania represji.

Pomimo jasnych wymagań dyrektywy, Polska długo zwlekała z wdrożeniem tych przepisów. Dopiero pod presją unijną oraz rosnącym zainteresowaniem społecznym polski rząd podjął konkretne kroki w celu implementacji dyrektywy. Prace nad nowymi przepisami nabrały tempa, a nowelizacja prawa ma na celu dostosowanie polskich regulacji do wymogów unijnych, zapewniając tym samym skuteczną ochronę sygnalistów w kraju.

Aktualny stan prawny w Polsce

23 maja 2024 roku Sejm RP przyjął długo oczekiwaną ustawę o ochronie sygnalistów, która implementuje dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady UE 2019/1937 w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii. Nowa ustawa ma na celu ochronę pracowników zgłaszających nieprawidłowości oraz wprowadzenie bezpiecznych kanałów zgłaszania takich przypadków.

Nowe przepisy obejmują szeroki zakres osób mogących dokonywać zgłoszeń, w tym pracowników, byłych pracowników, funkcjonariuszy, żołnierzy zawodowych, zleceniobiorców, stażystów i wolontariuszy. Wprowadzenie tych regulacji ma zapewnić sygnalistom ochronę przed działaniami odwetowymi takimi jak zwolnienie z pracy, mobbing, pozbawienie awansu czy premii. W przypadku działań odwetowych sygnalista będzie miał prawo do zadośćuczynienia lub odszkodowania.

Senat wprowadził kilka poprawek do ustawy, które Sejm przyjął 14 czerwca 2024 roku. Kluczowe zmiany obejmują usunięcie prawa pracy z katalogu naruszeń, które mogą być zgłaszane przez sygnalistów, zapewnienie nieodpłatnej pomocy prawnej i poradnictwa obywatelskiego dla sygnalistów oraz doprecyzowanie niektórych zapisów legislacyjnych. Teraz ustawa trafi do podpisu prezydenta.

Nowe przepisy wejdą w życie po trzech miesiącach od ich ogłoszenia w Dzienniku Ustaw, a przepisy dotyczące zgłoszeń zewnętrznych zaczną obowiązywać po sześciu miesiącach. Implementacja tych regulacji puka już do drzwi pracodawców, więc warto już teraz wybrać rozwiązanie do obsługi zgłoszeń sygnalistów.

Rozwiązanie AMODIT do ochrony sygnalistów

W obliczu zbliżającego się terminu wdrożenia nowych przepisów warto rozważyć wykorzystanie sprawdzonego narzędzia do obsługi zgłoszeń sygnalistów. Jednym z takich rozwiązań jest AMODIT, platforma oferująca kompleksowe wsparcie w zakresie ochrony sygnalistów.

AMODIT umożliwia zgłaszanie nieprawidłowości za pomocą trzech kanałów: formularza online, infolinii oraz e-maila. Gwarantuje to dużą dostępność i wygodę dla użytkowników. System automatycznie przypisuje zgłoszenia do odpowiednich osób, zapewniając szybką i skuteczną reakcję. AMODIT jest w pełni zgodny z wymogami prawnymi, zapewniając bezpieczeństwo danych i anonimowość zgłaszających. Dodatkowo oferuje możliwość generowania raportów i śledzenia statusu zgłoszeń w czasie rzeczywistym. Sprzyja to transparentności i efektywności procesu rozpatrywania zgłoszeń.

Dodatkowo AMODIT oferuje pierwsze pół roku darmowej obsługi zgłoszeń online, co pozwala na bezpieczne i efektywne wdrożenie systemu bez ponoszenia znacznych kosztów na początkowym etapie.

Dzięki intuicyjnemu interfejsowi i łatwej integracji AMODIT wspiera pracodawców w spełnianiu wymogów nowej ustawy, minimalizując ryzyko i budując kulturę uczciwości i zaufania w organizacji.

Podsumowanie

Nowe przepisy dotyczące ochrony sygnalistów w Polsce stanowią istotny krok w kierunku zapewnienia transparentności i uczciwości w organizacjach. Implementacja ustawy, choć opóźniona, wprowadza mechanizmy zabezpieczające osoby zgłaszające nieprawidłowości przed działaniami odwetowymi. Pracodawcy muszą opracować odpowiednie procedury zgłoszeń, co wymaga przemyślanego podejścia i wyboru odpowiednich narzędzi.

Rozwiązania takie jak AMODIT, które oferują kompleksowe wsparcie i są gotowe do natychmiastowego wdrożenia, mogą znacząco ułatwić proces adaptacji do nowych wymogów prawnych, jednocześnie promując kulturę uczciwości w miejscu pracy.

Chcesz wdrożyć ochronę sygnalistów? Odbierz darmową konsultację z ekspertem!